Wysiewając wapno poprawiamy odczyn gleby.

Jednym z najważniejszych zadań, które stoi przed sadownikiem, rolnikiem jest przeciwdziałanie zakwaszeniu gleb poprzez stosowanie wapna. Jest okres zimowy i są ku temu warunki, że można stosować wapno, jeżeli zachodzi taka potrzeba w uprawach sadowniczych. Dobrze wiemy, że większość nawozów azotowych ma właściwości zakwaszenia gleb, należy bardzo precyzyjnie dobrać zarówno formę jak i dawkę nawozu na ha. Zakwaszenie gleb w Polsce jest procesem postępującym zarówno jeśli chodzi o obniżenie się pH jak i powierzchnię uznawaną za kwaśną. Pośrednio niekorzystne działanie niskiego odczynu gleby na rośliny związane jest ze zwiększeniem wymycia, a w konsekwencji ze spadkiem zawartości kationów wymiennych, zwłaszcza wapnia, magnezu, a w pewnym stopniu potasu oraz z uruchomieniem szkodliwych jonów glinu, kadmu i manganu w kompleksie sorbcyjnym. W rezultacie na glebach kwaśnych nawożenie mineralne powoduje małe przyrosty plonów, może nie działać w ogóle, bądź w skrajnych przypadkach może nawet działać ujemnie. Na przykład szczególnie słabo lub nawet ujemnie działa przy zbyt kwaśnym odczynie gleby sól potasowa w przeciwieństwie do siarczanu potasu.
Wapń - jest składnikiem pokarmowym i przy jego niedoborze następuje słaby wzrost systemu korzeniowego, plon owoców jest niższy. Brak wapnia łączy się z zakwaszeniem gleby. Występują wówczas łącznie objawy niedoboru wapnia i magnezu oraz nadmiar glinu i manganu. W naszym województwie zakwaszenie gleb jest procesem postępującym zarówno jeśli chodzi o obniżenie się pH jak i powierzchnię uznawaną za kwaśną.
Rolnik, sadownik nie powinien dopuszczać do dalszego pogłębiania zakwaszenia gleb, gdyż na glebach kwaśnych nawożenie mineralne powoduje małe przyrosty plonów, bądź w skrajnych przypadkach może działać ujemnie zarówno w uprawach sadowniczych, warzywniczych jak i rolniczych. Przypomnę, że w warunkach kwaśnej gleby nie azot i potas lecz wapń decyduje o wysokości i jakości plonów. Moim zdaniem jest to sprawa dużej wagi i wymagająca szczególnej uwagi ponieważ gleby, a w szczególności piaszczysto-gliniaste są z natury ubogie w wapń, a więc kwaśne i bardzo kwaśne. Dlatego ciągle namawiam sadowników, rolników do pobierania prób gleby by określić ile i w jakie składniki mineralne jest zasobna gleba w danych uprawach lub przeznaczona do uprawy pod poszczególne gatunki roślin sadowniczych. Jest więc teraz czas by wysiać wapno w uprawy sadownicze. Pozostawiając kwaśny odczyn gleby, może wyraźnie pogorszyć stosunki wodno-powietrzne w glebie. Podkreślam, że skład fizyczno-chemiczny gleby w sadzie jest niejednolity. Inny jest w międzyrzędziach (murawa), a inny w ugorze herbicydowym z którego drzewa i krzewy pobierają około 90% składników pokarmowych i wodę. Przyczyną silnego zakwaszenia pasów herbicydowych jest szybkie wymywanie wapnia z gleby nie pokrytej żadną roślinnością i stosowanie wysokich dawek nawozów azotowych. W sadach młodych, posadzonych po wykarczowaniu sadów starych po dziś dzień trwają skutki silnego zakwaszenia gleby spowodowanego nadmiernym doglebowym nawożeniem azotem.
Informuję, że objawy braku wapnia w owocach jabłoni związane są z blokadą transportu wapnia do owoców i nie zależą od zasobności gleb ani od zawartości tego składnika w liściach. Niedobór wapnia w owocach spowodowany jest nie tylko zbyt małą zawartością tego składnika w glebie. Dlatego też problemy z brakiem wapnia w owocach tylko w bardzo ograniczonym zakresie mogą być usuwane poprzez nawożenie gleby. Dlatego koniecznie należy ograniczać siłę wzrostu drzew (pędów jednorocznych poprzez cięcie letnie) bo wówczas zwiększa się ilość wapnia dla owoców, a także zawartość fosforu w liściach. Udowodniono, że drzewa słabo rosnące nie pryskane wapniem mają lepsze owoce niż drzewa silnie rosnące i 10 razy pryskane chlorkiem wapnia. A więc istnieje możliwość bezpośredniego dostarczenia tego pierwiastka do owoców poprzez opryskiwanie dolistne stosując np. Wapnovit, który był stosowany (przez autora) we wdrożeniach prowadzonych przez ODR w Radomiu wykazując bardzo dobrą skuteczność w uprawach sadowniczych. Optymalna zawartość wapnia hamuje proces oddychania, starzenia się owocu, a także przyczynia się do zwolnienia procesu jego dojrzewania. Zapobiega także chorobom fizjologicznym w czasie przechowywania owoców w chłodniach, przechowalniach.
Należy podkreślić, że od odczynu gleby zależy pobieranie z gleby wszelkich składników pokarmowych przez korzenie roślin i ma wpływ na prawidłowy wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych.

Bogdan Jarociński
MODR w Warszawie,
Oddział w Radomiu