Obserwując tragiczne zdarzenia we Włoszech, Hiszpanii, Francji i innych krajach rozwiniętych pod względem produkcji sadowniczej oraz podejmowane tam reakcje ze strony miejscowych władz, Związek Sadowników RP przedstawia propozycje działań osłonowych i wspierających branżę, które po ich wprowadzeniu w zależności od dalszego przebiegu pandemii, mogą zahamować ewentualne załamanie branży i pomóc tym, którzy poniosą największe straty. Działania te powinny być uruchamiane w miarę rozwoju sytuacji w celu zapobieżenia potencjalnym stratom i ewentualnie jako rekompensata utraconych dochodów, jeśli dojdzie do załamania rynku owoców.

Działania skierowane do gospodarstw sadowniczych:

1.    Prolongata spłaty wszystkich kredytów bankowych na minimum rok oraz zawieszenie poboru odsetek od nich na ten sam okres.
2.    Szybka wypłata zaległej pomocy z tytułu klęsk żywiołowych, które wystąpiły w 2019 roku tj. suszy, przymrozków wiosennych i innych.
3.    Szybka wypłata dopłat obszarowych za 2019 rok, których termin został przesunięty z uwagi na skomplikowany charakter wniosków.
4.    Podniesienie stawki zwrotu akcyzy zawartej w cenie oleju napędowego używanego do celów rolniczych, adekwatnej do jego zużycia w uprawach sadowniczych.
5.    Uruchomienie dla gospodarstw mających największe problemy rynkowe z tytułu braku przychodów, nieoprocentowanych kredytów z Banku Gospodarstwa Krajowego z minimum roczną karencją w spłacie rat i odsetek.
6.    Uruchomienie dla gospodarstw nieposiadających zdolności kredytowej oraz innych, pozarolniczych źródeł dochodu specjalnych zasiłków umożliwiających przetrwanie rodzin.
7.    Zwolnienie z opłacania składek do KRUS na czas trwania pandemii bez skutku późniejszego przejścia na emeryturę rolniczą i obniżenia wysokości przysługującej emerytury.
8.    Podniesienie stawki za niezdolność rolnika do pracy z tytułu stwierdzenia u niego koronawirusa i poddania go obowiązkowej kwarantannie do poziomu jak w innych pozarolniczych zawodach.
9.    Wsparcie do utworzenia miejsc pracy w gospodarstwie dla ludzi, którzy utracili pracę w swoich dotychczasowych miejscach i chcą podjąć ją w gospodarstwie sadowniczym.
10.    Zwolnienie z podatku od nieruchomości na czas trwania pandemii z jednoczesną rekompensatą gminom utraconych z tego powodu dochodów.
11.    Zamrożenie wzrostu cen energii elektrycznej wykorzystywane w gospodarstwie np. do zasilania urządzeń chłodniczych, linii sortujących, pomp do nawadniania i innych urządzeń.
12.    Zwolnienie od opłat za pobór wody do celów nawadniania upraw i ochrony przed przymrozkami i innych przeznaczeń.
13.    Zwiększenie dopłat do ubezpieczeń rolniczych z budżetu państwa, zmiana terminu obowiązywania ubezpieczeń od przymrozków z 25 kwietnia na 1 kwietnia, z powodu szybszej wegetacji oraz  wpłynięcie na obniżenie stawek (procentowych) ubezpieczenia w firmach ubezpieczeniowych z udziałem skarbu państwa tj. PZU i inne do poziomu zeszłorocznego, ponieważ stawki z obecnego roku są dużo wyższe                 ( 30% i więcej) co znacząco więcej obciąża sadownika.
Działania na rynku pracowników sezonowych:
1.    Umożliwienie wjazdu do Polski pracowników z Ukrainy i innych pozaunijnych krajów, którzy są zainteresowani podjęciem pracy i otrzymali w tym celu stosowne dokumenty, w tym:
-kontynuowanie przez Starostów i Powiatowe Urzędy Pracy wydawania stosownych zezwoleń
-przywrócenie wydawania wiz umożliwiających podjęcie pracy w gospodarstwach sadowniczych, w tym jako pomocników przy zbiorach
-umożliwienie przekraczania granicy przez pracowników z Ukrainy i innych pozaunijnych krajów z zachowaniem okresu kwarantanny oraz innych wymogów bezpieczeństwa podczas ich pobytu w Polsce
-zwolnienie pomocników przy zbiorach ze składek do KRUS i podatku dochodowego
-umożliwienie zatrudnienia w formule pomocnika przy zbiorach Polaków, którzy utracili swoje dotychczasowe miejsce pracy lub znaleźli się na bezpłatnym urlopie w sposób, który nie będzie kolidował pod względem podatkowym i w kwestii składek na ubezpieczenie społeczne z ich obecnym statusie, w tym zwolnienie ze składek do KRUS i podatku dochodowego
-uproszczenie zasad przyjazdu do Polski pracowników sezonowych z innych krajów na uproszczonych zasadach tak, jak było do tej pory z obywatelami Ukrainy.

Działania wobec grup producentów owoców, firm handlowych, transportowych, opakowaniowych itp.

1.    Zwolnienie z podatku od nieruchomości w przypadku ograniczenia lub faktycznego zaprzestania działalności przy jednoczesnym zrekompensowaniu z budżetu państwa utraconych przez gminy wpływów z tego tytułu.
2.    Zrekompensowanie składek ZUS od zatrudnionych pracowników w przypadku utrzymywania miejsc pracy.
3.    Umożliwienie zatrudniania cudzoziemców na zasadach podobnych jak w przypadku gospodarstw sadowniczych.
4.    Zwolnienie z części wymogów wynikających z przyjętych Programów Operacyjnych wobec niemożliwości ich spełnienia z powodu trudnej sytuacji rynkowej.
5.    Prolongata obecnych kredytów bankowych na czas trwania pandemii i jej skutków oraz zamrożenia płacenia odsetek od nich.
6.    Możliwość udzielenia pomocy finansowej celem podtrzymania płynności finansowej i możliwość udzielania nieoprocentowanych kredytów z Banku Gospodarstwa Krajowego.
Propozycje pomocy i zagrożenia dla tego środowiska przedstawiło m.in. Stowarzyszenie Dystrybutorów Owoców i Warzyw „Unia Owocowa”.

Inne działania:

1.    Utrzymanie możliwości handlu owocami na rynkach hurtowych, targowiskach i bazarkach, jako jedynych miejsc sprzedaży owoców i przetworów z nich dla wielu gospodarstw, w tym sprzedaży bezpośredniej.
2.    Wydłużenie okresu naborów na działania w ramach PROW i odsunięcie w czasie celów (efektów), które były warunkiem poprawnego rozliczenia niektórych działań w ramach PROW.
3.    Uproszczenie zasad otrzymywania certyfikatów ekologicznych poprzez wyeliminowanie ze względów bezpieczeństwa konieczności kontroli na miejscu zarówno przez WIORIN, jak i jednostki certyfikujące.
4.    Zapewnienie cen skupu owoców do przetwórstwa na minimalnym poziomie gwarantującym pokrycie poniesionych nakładów oraz możliwość renegocjacji wcześniej podpisanych umów kontraktacyjnych w przypadku niemożliwości dostarczenia surowca z powodu braku rąk do pracy przy zbiorach.
5.    W przypadku załamania skupu owoców do przetwórstwa, podjęcie interwencyjnego skupu na cele energetyczne i zapasy startegiczne.



Działania promocyjno – informacyjne.

Jednym z możliwych scenariuszy jest odstąpienie przez część konsumentów od zakupu świeżych owoców. Może to być podyktowane niesłuszną obawą, że owoce mogą być przekaźnikiem wirusa lub brakiem dostatecznej ilości pieniędzy na ich zakup wskutek kryzysu w innych działach gospodarki. Konieczna jest duża akcja, która nie tylko wyeliminuje obawy, ale wręcz uświadomi, że jedzenie świeżych owoców podnosi wydolność i odporność organizmu i jego zdolność do samoobrony m.in. właśnie przed koronawirusem.
Związek Sadowników RP jest w trakcie pisania takiego programu działań marketingowych i niebawem złoży go do Funduszu Promocji Owoców i Warzyw celem uzyskania środków finansowych na jego realizację. Bez tego typu działań rynkowych istnieje obawa o popyt na wyprodukowane owoce i wówczas może się pojawić ogromny problem ze sprzedażą ich po racjonalnych cenach.

Zdajemy sobie sprawę, że wprowadzanie tych propozycji w życie nie będzie łatwe i szybkie. Część z propozycji wymaga bowiem zmiany ustaw, rozporządzeń i zgody Komisji Europejskiej, a nawet zmiany prawa UE, część z propozycji obciąża budżety państwa i samorządów i jednostek im podległych inne są bezkosztowe. Uważamy także, że część z tych propozycji powinna być wdrażana systematycznie w miarę rozwoju sytuacji. Być może też trzeba będzie przedstawić i wprowadzić kolejne propozycje, bo w walce z tą straszną chorobą i jej skutkami nikt na świecie nie ma doświadczenia i gotowych rozwiązań. Niektóre jednak wymagają natychmiastowej realizacji, bo ich zlekceważenie może mieć katastrofalne skutki.

Jest jednak bezsprzeczne, że branża sadownicza przynosiła krajowi wiele dochodów i powinno się zrobić wszystko, aby w jak najlepszej kondycji przetrwała ten bardzo trudny okres.


W imieniu Związku Sadowników RP,
Mirosław Maliszewski - Prezes ZSRP