Przypomnę, że pod koniec drugiej dekady grudnia, a najbardziej na początku trzeciej dekady stycznia, aż do połowy lutego występujące na przełomie 2003/2004 roku niskie temperatury w różnych rejonach Polski, od ponad - 20 0C, a przy gruncie do - 28 0C w nocy do dodatnich temperatur w dzień, pod koniec lutego spowodowały duże uszkodzenia w uprawach sadowniczych. Można było wówczas zauważyć na drzewach owocowych, krzewach i plantacjach truskawek objawy silnego przemarznięcia pędów, konarów i pąków kwiatowych.

Nadmienię, że w 2001 roku, podobnie jak i w 2000 roku pod koniec drugiej i na początku trzeciej dekady maja wystąpiły minimalne temperatury od - 1 0C do - 5 0C, bardzo wówczas zaniepokoiły sadowników.

Przypominam, że kwiaty i zawiązki owocowe marzną w tym czasie przy temperaturze około - 1,5 0C. Przymrozki, które wówczas wystąpiły były spowodowane przymrozkami napływowymi zimnych mas powietrza nad określony teren, tzw. przymrozki adwekcyjne. Sadownik sam obserwując warunki pogodowe może określić, czy one wystąpią, a świadczą o tym, wzrost ciśnienia atmosferycznego, silne północne wiatry, zmniejszające się zachmurzenie a polepszająca widoczność powietrza, by w jakiś tam sposób przygotować się do ochrony przed przymrozkiem. W truskawkach np. można zastosować włókninę, która działa tym skuteczniej im mniejsze przewodnictwo cieplne ma materiał z którego jest wykonana. Natomiast w sadach można zastosować zraszanie wykorzystując różne sposoby. Przy takim sposobie można uzyskać pozytywny efekt nawet do - 5 0C. Informuję, że u czereśni i wiśni wystarczy około 20-30%, u śliw około 10%, a u jabłoni i grusz wystarczy 3-5 % kwiatów przekształconych w owoce by plon był pełny. Jeżeli powtórzyłaby się taka sytuacja z niskimi temperaturami w maju i w tym 2005 roku to wówczas należy roślinom pomóc poprzez: nawadnianie sadów i plantacji tam, gdzie będzie to możliwe.

Konieczne jest także opryskiwanie roślin po szkodach przymrozkowych stosując wielokrotne 0,5% wodny roztwór mocznika (gdy przyrosty jednoroczne osiągną długość powyżej 15 cm), dodając do tego roztworu wieloskładnikowy nawóz dolistny np. Mikrovit 2 lub 3 oraz Tytanit (aktywizator procesów biochemicznych w roślinie i zawiązkach). Dalej prowadzimy dokarmianie sadu czy plantacji tak jak w uprawach, gdzie nie wystąpiły przymrozki. W okresie kwitnienia stosujemy w 2-3 powtórzeniach bor np. Bormax lub Borvit bądź Bortrac. Następnie stosujemy po 4-6 tygodniach od zakończenia kwitnienia np. Wapnovit bądź Plonochron wapniowy lub Stopit bądź Chrońplon wapniowy dostarczając owocom i roślinie wapń. Zalecam nie tylko w sadach, gdzie wystąpiły przymrozki, ale we wszystkich uprawach sadowniczych stosowanie Alkalinu potasowego z krzemem i borem bądź Alkalinu potasowego z krzemem lub Plonochronu zasadowego i potasowego bądź Chrońplonu K z C0 2 , który nie tylko dostarcza pierwiastek potasu roślinie, ale jest regulatorem bilansu wodnego w roślinie i owocach. Ponadto wysokie pH nawozu ogranicza rozwój patogenów chorobotwórczych na owocach i roślinie (są to dolistne nawozy typu „u”, które utrudniają rozwój patogenów chorobotwórczych). Następnie należy zastosować nawozy fosforowo-potasowe np. Alkaliny PK lub Chrońplon KP oraz pierwiastek fosfor stosując np. Fostar lub Plonochron fosforowy bądź Fos-Calvit lub Seniphos które wraz z wapniem bardzo poprawiają jakość konsumpcyjną i handlową owoców. Należy również pamiętać o zastosowaniu magnezu, który wchodzi w skład zielonych ciałek roślin stosując np. Mikrokomplex lub Plonochron magnezowy względnie Siarczan magnezu jednowodny bądź Hydromag. Pamiętajmy także w późniejszym okresie o dokarmianiu roślin sadowniczych po zbiorach owoców, ponieważ w tym czasie muszą być również dokarmione pąki kwiatowe, które się tworzą po zbiorach owoców wczesnych odmian lub w trakcie dojrzewania odmian późnych.

Uwaga –

• Nie należy stosować chemicznego przerzedzania zawiązków owocowych w sadach tam, gdzie wystąpiły szkody przymrozkowe.
• Nie należy dodawać preparatu grzybobójczego czy owadobójczego do Alkalinów czy Plonochronów i Chrońplonów nawozów płynnych o wysokim odczynie (czytaj zalecenia i uwagi na opakowaniach wszystkich preparatów i nawozów).

Dr Bogdan Z. Jarociński 
MODR Warszawa,
Oddział w Radomiu